İNSAN ÇEVRE İLİŞKİSİNE FELSEFİ BİR BAKIŞ

Kendini kuşatan farklı çevrelerle ilişkisi içerisinde biçimlenen ve anlam kazanan insan, tarihsel süreç içerisinde bu ilişkisini geliştirmiş ve yaşadığı çağın özelliklerine göre değiştirmiştir. İnsanın varoluşundan bu yana sahip olunan fiziksel, sosyal ve psikolojik çevrelerle olan ilişkiyi felsefi bir bakışla incelediğimizde birbirinden farklı iki temel eğilimin olduğunu söyleyebiliriz. Bu eğilimlerden ilki insanın temel değer ve belirleyici olduğu bir açıklamayı benimserken diğeri insanın dışındakileri de hesaba katmaktadır. Aslında bu iki farklı eğilim iki farklı zihniyet ve medeniyeti de temsil etmektedir: Batı zihniyeti ve felsefesi ile Doğu zihniyeti ve felsefesi. Batı düşüncesinde insan çeşitli biçimlerde parçalanmış ve kutuplaştırılmıştır. Bu parçalanma insanın akli boyutu ile akli olmayan boyutunun ayrıştırılması olarak devam etmiştir.Batı medeniyetinin ruhunu şekillendiren bu çerçeve, insan evren, insan toplum, özellikle de insan çevre ilişkisini anlamlandıran çerçevedir. Buna karşılık Doğu zihniyetinde ve felsefelerinde insanla ilgili nitelemeler oldukça farklıdır. Doğu düşüncesinde insan değerli bir varlık olup, bütünüyle anlamlı ve değerlidir. Bütünleşme Doğu felsefelerinde belirleyici ilkelerden biridir. Batı düşüncesinin aksine insan Doğu düşüncesinde parçalanmamıştır, ruhu ve bedeni ile bütündür. Buradaki bütünlük onun evren ve toplumla olan bütünlüğünü de kapsamaktadır. Bu bildiride insan çevre ilişkisine yönelik ortaya çıkan bu iki farklı eğilim çeşitli boyutları ile ele alınacak felsefi bir gözle değerlendirilecektir.