İslâm Hukuku’na Göre Çevre Hakkı

İslâm Hukuku, bütünlüklü bir bakış açısı ile değerlendirildiğinde mükellefin hem cinslerinden oluşan toplum ile ilişkisini, yüce yaratıcı ile olan ilişkisini ve çevre ile olan ilişkisini düzenleyen bir dizi kurallar manzumesi olduğu görülür. İslâm Hukuku’nun haklar nazariyesinde klasikleşen; sırf Allah hakkı, sırf kul hakkı ve karma hakların dışında bir de mükellefin çevresindeki hayvanat ve nebatada yönelik haklarına da işaret edilen dördüncü bir hak sınıfına da bazı fakihlerce değinilmektedir. Bu bakımdan İslâm Hukuku’nda bireyin çevre ile olan ilişkisini düzenleyen bir takım hukuk kuralları vaz edilmiştir. Bu çerçevede bireylerin içinde bulundukları çevreyi kullanma özgürlüğü ve keyfiyetini bu anlamda birey ve devlete gerekli olan yükümlülükleri de bu kurallar kapsamında ele almak mümkünüdür. Bu çalışmamızda İslam Hukuku’nda müstakil bir hak nazariyesi olarak görülen çevre hukukunun neliğini tartışacağız. İslam Hukuku’nun çevre hakkı nazariyesi bağlamında devlete ve bireye yüklediği sorumlulukları İslâm Hukuku’nun ana kaynakları olan Kuran ve Sünnet başta olmak üzere klasik İslâm Hukuk doktirini çerçevesinde ele alacağız.