Dinî Bir Sorumluluk Olarak Çevre Ahlâkının Teolojik Temelleri

Semâvî dinler açısından bakıldığında insanoğlu belirli sorumluluklarla muhatap bir varlıktır. İslam kelamı açısından da insan iradeli olarak yaratılmış ve davranışlarından sorumlu tutulmuştur. Bu bağlamda insanın sorumluluğu kendisi dışındaki tüm varlık kategorilerini kapsar. Bu çerçevede yaratıcı Tanrı, insanın içinde yaşadığı Tanrı dışındaki her şeyi ifade eden âlem bu sorumluluğun merkezindedir. İnsan iradeli bir varlık olarak Tanrı’ya, ilişki kurduğu diğer insanlar, insanoğlu dışındaki diğer canlılar ve kainatı oluşturan ekolojik çevreye karşı sorumludur. İnsanın bu sorumluluğunun kaynağı ontolojik yapısı ve yaratılış gayesidir. Dolayısıyla sorumluluğun kaynağı teolojiktir ve bu sorumluluğun getirdiği ahlak, nazarî ahlaktan pratik ahlaka geçişkenlik gösterir. Ayrıca doğa, İslam kelamcılarına göre Allah’ın ayetlerinden biridir. Yine onlar doğa felsefesi üzerinden Allah’ın varlığını kanıtlama yoluna gitmişlerdir. Bu çalışmada insanın çevreye karşı sorumluluğunun teolojik temelleri incelenecektir. Kelamî bir perspektiften hareket edilerek tabiatın mahiyeti ve metafizikle ilişkisi de değerlendirilecektir. Böylelikle iradi bir varlık olan insanoğlunun içinde yaşadığı çevreye yönelik tutumlarının dinî veçheleri ortaya konulacaktır.